Sửa Thiết Bị Chống Sét Bị Hỏng: Nguyên Nhân, Dấu Hiệu Và Cách Khắc Phục
1. Dấu hiệu thiết bị chống sét bị hỏng
1.1 Đèn báo trạng thái (cờ báo trạng thái) chuyển sang màu đỏ hoặc tắt
- Hầu hết Thiết bị chống sét lan truyềnSPD (Surge Protective Device) đều có cờ hoặc đèn báo trạng thái (màu xanh hoạt động tốt, màu đỏ hoặc tắt là hỏng).
- Nếu thấy cờ hoặc đèn đỏ, nghĩa là module chống sét cần thay mới hoặc sửa chữa ngay.
1.2 Thiết bị điện trong hệ thống bị hỏng bất thường
- Nếu bạn nhận thấy các thiết bị điện trong nhà bị nhiễu hoặc hỏng khi có sấm sét, đó là dấu hiệu hệ thống chống sét không còn hoạt động hiệu quả. Khi chống sét không còn hoạt động, các thiết bị như camera, máy tính, biến tần… dễ bị hỏng khi có xung điện.
1.3 Có mùi khét hoặc dấu hiệu cháy nổ nhỏ trong thiết bị chống sét lan truyền SPD
- Trong một số trường hợp, thiết bị chống sét bị hỏng có thể phát ra mùi cháy hoặc âm thanh bất thường khi dòng sét đi qua. Đây là cảnh báo thiết bị đã chịu xung sét quá lớn và bị cháy linh kiện bên trong.
1.4 Kiểm tra điện trở tiếp địa tăng cao
- Hệ thống chống sét hoạt động kém nếu điện trở tiếp địa > 10Ω (theo tiêu chuẩn Việt Nam).
2. Nguyên nhân thiết bị chống sét bị hỏng
2.1. Hoạt Động Vượt Ngưỡng – “Hy Sinh” Để Bảo Vệ
Đây là nguyên nhân phổ biến và cũng là minh chứng cho thấy thiết bị đã làm đúng chức năng của nó. Mỗi thiết bị chống sét, đặc biệt là chống sét lan truyền SPD, được thiết kế để chịu đựng một dòng sét tối đa (Imax) và một số lần cắt sét nhất định.
- Sét đánh trực tiếp hoặc quá mạnh: Một cú sét có cường độ vượt xa khả năng chịu đựng của thiết bị sẽ phá hủy nó ngay lập tức. Trong trường hợp này, thiết bị đã “hy sinh” để triệt tiêu năng lượng xung sét khổng lồ, ngăn không cho nó lan vào hệ thống điện bên trong.
- Hấp thụ nhiều xung sét nhỏ: Theo thời gian, việc liên tục phải cắt các xung sét lan truyền nhỏ hơn (do sét đánh ở khu vực lân cận hoặc do nhiễu trên lưới điện) sẽ làm các linh kiện bên trong, như Varistor Oxit Kim loại (MOV), dần bị suy giảm và lão hóa. Đến một lúc nào đó, chúng sẽ không còn khả năng bảo vệ và dẫn đến hỏng hóc.
2.2 Hết Tuổi Thọ Thiết Bị
Giống như mọi thiết bị điện tử khác, thiết bị chống sét cũng có tuổi thọ thiết kế. Thường là từ 5 đến 10 năm tùy thuộc vào nhà sản xuất, công nghệ và điều kiện môi trường. Theo thời gian, các vật liệu cách điện, vi mạch và linh kiện bán dẫn bên trong sẽ xuống cấp tự nhiên, làm giảm hiệu suất và cuối cùng là gây lỗi.
2.3 Lỗi Lắp Đặt Kỹ Thuật Ban Đầu
Đây là một nguyên nhân thầm lặng nhưng cực kỳ nguy hiểm. Một hệ thống chống sét dù đắt tiền đến đâu cũng sẽ trở nên vô dụng nếu lắp đặt sai kỹ thuật.
- Dây tiếp địa không đạt chuẩn: Dây quá nhỏ, quá dài, bị gấp khúc nhiều hoặc điện trở đất quá cao khiến năng lượng sét không thể tiêu tán nhanh chóng xuống đất. Năng lượng này sẽ dội ngược lại, phá hủy chính thiết bị chống sét và các thiết bị điện khác.
- Đấu nối lỏng lẻo: Các điểm tiếp xúc, đầu cốt không được siết chặt sẽ gây ra tia lửa điện (hồ quang) khi có xung sét, làm cháy đầu nối và hỏng thiết bị.
- Chọn sai loại thiết bị: Lắp đặt SPD không phù hợp với loại hình lưới điện (TT, TNS, IT) hoặc vị trí (Type 1, Type 2, Type 3) cũng là một nguyên nhân gây hỏng hóc và giảm hiệu quả bảo vệ.
2.4 Không bảo trì, kiểm tra định kỳ
- Sau vài mùa mưa, linh kiện chống sét có thể suy giảm mà không ai phát hiện nếu không kiểm tra thường xuyên.
3. Cách sửa thiết bị chống sét bị hỏng
3.1 Kiểm tra tình trạng thực tế
- Kiểm tra trực quan: Nhìn kỹ SPD để tìm các dấu hiệu hỏng hóc vật lý đã nêu ở trên. Kiểm tra các dây dẫn kết nối xem có bị lỏng, cháy xém hay ăn mòn không.
- Kiểm tra hệ thống tiếp địa: Đây là bước cực kỳ quan trọng thường được thực hiện bởi kỹ thuật viên chuyên nghiệp. Họ sẽ dùng máy đo điện trở tiếp địa chuyên dụng để đảm bảo giá trị điện trở nằm trong ngưỡng an toàn (thường dưới 10 Ohm cho hệ thống điện và dưới 4 Ohm cho viễn thông). Nếu điện trở cao, cần phải xử lý, cải tạo hệ thống tiếp địa.
3.2 Thay module chống sét mới
Đối với SPD dạng module cắm rút (Pluggable): Đây là loại phổ biến nhất. Quy trình thay module chống sét rất đơn giản:
- Xác định module bị hỏng (thông qua cửa sổ chỉ thị màu đỏ).
- Dùng tay kéo thẳng module hỏng ra khỏi đế.
- Lấy một module mới có cùng mã hiệu, cùng thông số kỹ thuật.
- Cắm module mới vào đế cho đến khi nghe tiếng “tách” và đảm bảo nó đã vào đúng vị trí. Cửa sổ chỉ thị của module mới sẽ có màu xanh.
Đối với SPD dạng nguyên khối (Monobloc): Với loại này, bạn phải thay thế toàn bộ thiết bị. Cần tháo các dây dẫn điện ra khỏi thiết bị cũ và đấu nối lại vào thiết bị mới, đảm bảo siết chặt và đúng thứ tự các cực (L, N, PE).
Chọn module cùng thông số (VD: chống sét lan truyền 1 pha50kA, SPD Type1+2385V).
4. Khi nào nên thay mới thay vì sửa?
- Thiết bị chống sét lan truyền SPD bị cháy nổ, hư hỏng hoàn toàn.
- Linh kiện thay thế khó tìm hoặc giá sửa lớn > 60% giá mua mới.
- Thiết bị đã quá cũ, không còn đáp ứng tiêu chuẩn chống sét mới nhất.
- Hệ thống liên tục hỏng hóc: Nếu bạn phải thay module chống sét nhiều lần trong một thời gian ngắn, đó là dấu hiệu cho thấy thiết bị hiện tại không phù hợp với mức độ rủi ro sét tại khu vực của bạn. Cần nâng cấp lên một cấp bảo vệ cao hơn (ví dụ từ Type 2 lên Type 1+2).
5. Cách phòng ngừa hỏng hóc trong tương lai
- Kiểm tra định kỳ ít nhất 1 lần/năm trước và sau mùa mưa bão.
- Đảm bảo tiếp địa đạt chuẩn (<10Ω hoặc tốt nhất < 4 Ohm).
- Chọn thiết bị chống sét SPD đúng công suất dựa theo khu vực và tần suất sét đánh.
- Lắp cầu chì hoặc MCB bảo vệ SPD để tránh quá tải.
- Sử dụng sản phẩm chính hãng từ các thương hiệu uy tín như Priosurge, LPI, Erico……
Sửa thiết bị chống sét bị hỏng không chỉ là việc khắc phục sự cố mà còn là cách bảo vệ tài sản và an toàn cho con người. Bằng cách nhận biết nguyên nhân chống sét bị lỗi, chú ý đến các dấu hiệu hỏng hóc, và thực hiện các biện pháp như sửa chữa SPD, thay module chống sét, hoặc nâng cấp thiết bị chống sét, bạn có thể đảm bảo hệ thống luôn hoạt động hiệu quả. Hãy kiểm tra hệ thống chống sét định kỳ và liên hệ với các dịch vụ uy tín để được hỗ trợ kịp thời.
Liên hệ ngay với chúng tôi để được tư vấn và sửa chữa thiết bị chống sét nhanh chóng, an toàn
